TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Anadolu 1. Büyükkent Bölge Temsilciliği’nden Basın Açıklaması

Yazar- MO İstanbul 10 Kasım 2022 Perşembe

Odamızca açılan dava sonucunda yıkım ruhsatı değerlendirme sürecinin devam etmesi ve uygulanması halinde etkisi tükenecek nitelik arz etmesi nedeniyle İdare Mahkemesi tarafından yürütmeyi durdurma kararı verilen İstanbul, Kadıköy, Rasimpaşa mahallesi 49 pafta, 259 ada, 18-19 parsellerde yer alan Raif Korel Apartmanları literatüre geçtiği haliyle 1927-30 yıllarında inşa edilmiştir. Yapılar; Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 19.06.1981 gün ve 12853 sayılı kararı ile tescil edilmiş, İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 28.05.2010 gün ve 2576 sayılı kararı ile koruma grubu II (2) olarak belirlenmiştir. Yasal çerçeveden bakıldığında, koruma kararları devletin Anayasal güvencesi altındadır.

Koruma Kurulu’nun aldığı karar, Raif Korel Apartmanlarının dönemine özgü Art – Nouveau, Art- Deco ve Ulusal Mimari elemanlarını yansıtan cephesi ve Rıhtım Caddesi siluetindeki etkin konumu nedeniyledir. Eski fotoğraflarında sözü edilen özgün cephe elemanları net olarak görülmektedir. Günümüze ulaşamayan detayların bu belgelere dayandırılarak onarılması ya da yenilenmesi olanaklıdır. Prof. Dr. Semavi Eyice de 1998’de yayınlanan İslâm Ansiklopedisi “Haydarpaşa” maddesinde bölgedeki benzeri yapıların hızla yok edildiğini yazmıştır.

Bu bağlamda, 2021 yılında ilgililerince yapılan yapının tescilden düşürülmesi talebi, İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nca reddedilmiştir. 10.02.2022 gün ve 9033 sayılı ret kararında tescilden düşürmenin, “taşınmazların 2863 sayılı Yasanın 6. Maddesindeki özellikleri hâlâ taşıdıkları görüldüğünden uygun olmadığı” belirtilmiştir. Raif Korel
Apartmanlarının, 6. Maddenin b) bendine göre; önem ve özellikleri gereği c) bendine göre “Kentsel Sit” alanında bulunmaları ve kentin görsel hafızasına yaptıkları katkı nedeniyle korunmaları zorunludur.

Bu denli açık ifadelerle koruma kararı sürdürülürken 5,5 ay sonra ilgilileri bir kez daha Koruma Kurulu’na tescilden düşürme taleplerini iletmişlerdir. Aynı Bölge Kurulu; 26.07.2022 gün ve 1513262 kayıt numaralı dilekçeyi jet hızıyla gündeme almış, üç (3) gün sonra 29.07.2022 tarihli oturumunda aldığı 9697 sayılı kararla Raif Korel Apartmanlarını tescilden düşürmüştür.
Koruma Kurullarına proje sunanların bildiği gibi raportör incelemesi, raporlayarak müdüriyete sunması, bekleyen diğer dosyaların ilerleyerek konunun gündeme alınması aylar hatta bazen
yıllar alırken bu dosyanın ilerleme ve karar alma sürecinin hızı dikkat çekicidir. Alınan kararda, zorunlu olarak bir önceki karara atıfta bulunulmuş ve “uygun olmadığına denilmişse de” gibi muğlak bir ibareyle yapının özelliklerini kaybettiği gerekçesi gösterilmiştir.

Devir, cephe ve detay özelliklerini barındıran yapılar, halen yürürlükte olan T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 05.11.1999 gün ve 660 sayılı İlke Kararlarında belirtilen II. Grup yapıların, “Kent ve çevre kimliğine katkıda bulunan kültür varlığı niteliğindeki yöresel yaşam biçimini yansıtan yapılardır.” tanımını karşılamaktadır. Aynı kararın II. Esaslı Onarım İlkeleri bölümünde belirtilen “a) Yapının günümüze ulaşmış sosyo-kültürel ve tarihi kimliğini oluşturan mekânsal, biçimsel ve yapısal özellikleri ve çevre içindeki özgün konumu korunacaktır. b) Yapıların yıkılmadan korunmaları esastır” kurallarının kabulüne göre ve yapıların mail-i inhidam durumları söz konusu değilken, yıkımlarına yol açacak bir Bölge Kurulu Kararının alınması en hafif tabirle şaşırtıcıdır.

Kamuoyunun değerlendirmesine saygıyla duyurulur.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
Anadolu 1. Büyükkent Bölge Temsilciliği

Yazar- MO İstanbul 10 Kasım 2022 Perşembe