“Mimarlık ve Mimarlık Eğitimi”ne Doğrudan Katkısını Sağlamak İçin “Mimari Proje Yarışmaları ve Kolokyumları DERSİ” Gerek Ve Şart Değil Midir?…

Bizleri bir araya gelerek üretmeye zorlayan şey/ler; çözülmeyi bekleyen ortak sorunlarımızdır…

Örneğin, 1999 Marmara Depremi’nin yol açtığı sorunların geniş çaplı ve bütünlüklü çözümüne yönelik olarak birlikte çalışmalar yapmak amacıyla; TMMOB-Mimarlar Odası ile birlikte Mimarlık Eğitim Alanı/Akademi’yi temsilen MOBBİG(Mimarlık Okulları Bölüm Başkanları İletişim Grubu) ve MİDEKON(Mimarlık Fakültesi Dekanları Konseyi) Üyeleri bir araya gelerek; bu yıl Kasım 2025’te 13.’sü yapılacak olan “Mimarlık ve Eğitim Kurultayları” sürecinin başlatılmasına yol açmışlardır…

Süreç, başarılı çalışmalar yapan yeni kurumsal ürünler ortaya çıkarmıştır. SMGM(Sürekli Mesleki Gelişim Merkezi), MİAK(Mimarlık Akreditasyon Kurulu/Derneği), MİMEKK(Mimarlıkta Mesleğe Kayıt/Kabul Kurulu) gibi…

Şimdi yeni bir ortak sorun fırtınası kapılarımızı zorlamaktadır. Bu nedenle, olumlu ve olumsuz yanlarıyla birlikte Mimaride Yapay Zeka(AI) kullanımının getirecekleri ve götürecekleri şeylerin ortak biçimde sorgulanması için bir araya gelmek gerekiyor… Hatta bu sorgulama sadece mimarlık değil, ortak araçlarımız olan bilgisayarlar nedeniyle mühendislik alanlarıyla da bir araya gelmeyi artık gerekli ve şart hale getiriyor….

Bilgisayarla Mimari Tasarım sürecine yakın zamanlarda dahil olan Yapay Zeka(AI) programlarının yaygınlaşması MÜDEK(Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği) ve MİAK(Mimarlık Eğitimi Akreditasyon Derneği, Mimarlık Akreditasyon Kurulu) birlikteliğini gerektirmektedir… Çünkü, MÜDEK ve MİAK’ın birlikte eğitim alanında nitelik ve nicelik olarak geliştirip ortaya koyacakları düzenlemelerle; YÖK(Yükseköğretim Kurulu)’ün Eğitim Politikası’nın uluslararası alana uyumlu hale getirilmesine olanak/lar sağlayacaklardır… Örneğin Mimarlık Eğitimi Programları’nın, UIA-UNESCO Mimarlık Eğitim Şartı ile uygun hale getirilerek aradaki farkların giderilmesi gerekmektedir…

Ülkemizdeki Mimarlık Eğitimi Programları’nın dünyayla; yani ilk adımda ACE(Avrupa Mimarlar Konseyi) ve EAAE(Avrupa Mimarlık Eğitimi Birliği) Mimarlık Eğitimi Programları’nın 5 yıllık eğitimine göre yeniden düzenlenmesi gerekmektedir…

Tam bu noktada dünyada uluslararası alanın hızla daralmasına yol açan Bilgisayarla Mimari Tasarımın, Yapay Zeka(AI) ile birlikte kazandığı üretim ivmesini gözden kaçırmamak gerekiyor… Kamusal alanda doğacak olası kayıpların(Toplumsal ve Bireysel) önceden alınacak bu ve benzeri hazırlıklarla önlenmesi gerekmektedir…

Örneğin “Bilgisayarla Mimari Tasarımın, Yapay Zeka(AI) Programları”, kazandırılan yeteneklerle; “Tarihi Kent Dokusu” içinde “Uyumlu Doku Kültürü” önerileriyle hızlı ve sağlıklı çözümleri geliştirebiliyor… Ayrıca proje henüz tasarım aşamasındayken “Malzeme Seçimi” kolaylığı konusunda kazandırılan yeteneklerle de “Yapı Kimyasalları” konusundaki seçenekler “Sıfır Karbon Ayak İzi” açısından; malzeme seçimi, en az yanlışla sonuçlandırılabilir hale geliyor…

Henüz burada sayılamayacak kadar çok konu alanı; Yapay Zeka(AI) katkısıyla geliştirilmiş “Bilgisayarla Mimari Tasarımın, Yapay Zeka(AI) Programları”, kendi önünü ve ufkunu bu kadar hızlı bir biçimde açmışken; artık hala “Yaya Kalmamamız” gerekiyor!…

Tüm bu yakın zamanların olası sorunlar fırtınasına karşı, güçlü bir çözüm geliştirmek için atılabilecek ilk adımda yapılması gereken; acilen “Mimarlık Eğitimi Programları”nın 3.yıl(sınıf)’nda okuyan Mimar Adayları için   “Mimari Proje Yarışmaları ve Kolokyumları DERSİ” eklenmesi olmalıdır…

“Mimari Proje Yarışmaları” ile genelde insanların çevresel bütünlük ilişkilerini daha sağlıklı yaşamaları; açık ve çoklu ortamda sorgulandığı için; eğitimin yanı sıra doğrudan topluma kamusal yarar sağlaması kaçınılmaz hale gelmektedir…

Geçmişte kötü örnek olmuş yarışmalar yok mudur? Vardır; hem de kesinlikle!…

Hatta apaçık kamu yararı içeren doğal çevre ve tarihsel ortak kullanım alanlarının sırf “rantsal talanı için” siyasi yöneticiler tarafından yarışmalar bile düzenlenmiştir…

Ancak bunlar genel ve sürekli bir örnek oluşturamaz; çünkü böylesi bir davranış, işi bir operatör doktorun hayat kurtarmak için yaptığı ameliyatlarda kullandığı bıçağın(bistüri) sürekli olarak “Olası bir cinayet silahı olarak da yargılanması…” gibi bir paranoya saçmalığına kadar da vardırır…

Yani bu kötü örnekler, asla mimari yarışmaların toptan kötü olduğu anlamını doğuramaz…

Tam tersine, uluslararası alandaki yarışmalar, örneğin; İspanya Hükümeti, AB’ye tam üyeliği kabul edilmeden iki(2) yıl önce mimarlık alanında aldığı bir kararı tüm dünyaya meydan okurcasına açıklar.

Bu karar özetle; “İspanya sınırları içinde, kamunun kullanımına açık(otel, avm, sinema, tiyatro vb), kamu veya özel sektöre ait tüm yapılaşmaların projeleri Uluslararası Yarışmalarla elde edilecektir…” esasına dayanmaktadır…(Kaynak: http://www.mimarist.org/xi-mimarlik-ve-egitim-kurultayinin-ardindan/ )

Bu konu çerçevesinde ülkemizden de iyi örnek bir yarışma ise; “Başarılı Olanı, Sürekli Ödüllendirme Yarışması”dır…                        

Kısaca bu konudaki ayrıntılar, Mimari Yarışmalar Tarihi’nde “İlk Kez” Yapılan “Eşzamanlı ve Ön-Kolokyumlu Yarışma”dan Bugüne ve “Yeniden!” başlığı ile bu web sayfasında yer almaktadır… (Kaynak:  http://www.mimarist.org/mimari-yarismalar-tarihinde-ilk-kez-yapilan-eszamanli-ve-on-kolokyumlu-yarismadan-bugune-ve-yeniden/ )

Sonuç olarak; “Mimari Proje Yarışmaları ve Kolokyumları DERSİ”nin Mimarlık Eğitimi Programları’na nasıl eklenebileceği konusunda ipuçları için de; “Mimarlık Eğitiminde Dersler ve Tarihçeleri” çalışmasına (Kaynak:  http://mo.org.tr/mek/index.cfm?kurultay=IV&Sub=belge&RecID=32 ) bakılabilir…

Ayrıca geçmişten bugüne kadar ülkemizde ve dünyada yapılmış olan tüm yarışmalarla ilgili arşivler; doğal ders kaynakları olarak hazırda beklemektedir…

Hatta şimdiye kadar yarışmalarda Jüri Üyeliği Yapmış olan değerli uzmanlarımızın ve bu yarışmalarda Ödül Kazanmış deneyimli meslektaşlarımızın “Mimari Proje Yarışmaları ve Kolokyumları DERSİ”ne seve seve katkı vereceklerinden de şüphemiz yoktur…

Yine “Anayasa”nın “Eğitimde Eşitlik Hakkı” üzerinden, okullar arasında bu değerli yarışma kaynakların kullanımı; “Becayiş Yöntemi”yle, bir “Okullararası Ortak Program” olarak da düzenlenebilir…

Şimdi başlıkta sorduğumuz soruyu burada tekrar sorabiliriz;

Mimarlık ve Mimarlık Eğitimine Doğrudan Katkısını Sağlamak İçin “Mimari Proje Yarışmaları ve Kolokyumları DERSİ” Gerek ve Şart Değil Midir?…

 

Mimarlara Mektup Bülteni, Haziran 2025, Sayı: 303