Açık Planlama

Bir mimarlık öǧrencisinin isteǧi ve önerisi üzerine, Açık Planlama Notları’nı derlemek için dosyaları karıştırırken, ilk “Dam Notları” yazım gözüme ilişti: “Barok İdeal Plan’dan Aksonometriye Mimari Çizim Sergisi”, 30 Aralık 1985… 35 yıl… Ne güzel…

Açık Planlama

Adı üstünde, açık planlama:

• gizli kapaklı yapılan planlama deǧil kamuoyuna açık;
• tartışma toplantıları, kent gezileri vb. ile ahalinin katılımına; mimari yarışmalarla mimarların görüş ve önerilerinin alınmasına açık;
• deǧişime, yeni, iyi fikir ve önerilere açık.

Açık planlama düşünce ve davranışı yaygınlaşıyor. Vizyoner belediye(ci)ler epeydir imar planlarını bir açık planlama sürecinde geliştirmeyi yeğliyor.

Açık Planlama konusunda bildiğim en kısa, açık ve duru tanımlamayı Frankfurt Belediyesi Kamusal Mekân Müdürü M. Hootz yapmıştır:

“Biz, önce bir fikir ortaya koyuyoruz. Fikrimizi aktarmak, sınamak, tartışmak ve ikna olmak için ahaliyle yoğun bir diyalog kuruyoruz. Çok önemli: ahalinin istemediği hiçbir plan ahaliye dayatılmamalı.”

“Kentimizde en iyisine ulaşmak için ahalinin katıldığı açık tartışmalar, mimari yarışmalar, atölye çalışmaları, toplantılar, kent gezileri düzenliyoruz. Ancak açık ve duru bir planlama eylemiyle inandırıcılık sağlanabilir.” (Planen+Bauen 37, s.10, Mayıs 2012)

Açık Planlama’nın faydaları:

• Mimari kültür sorunlarına duyarlı bir kamuoyunun oluşmasına farklı katkılar sunuyor.
• Belediyeye elindeki planlama yetkisini toplum yararına özenli bir planlama için kullanabilme olanağı sağlıyor, imarda kamuoyu desteğini ve belediyenin etkisini artırıyor.
• Belediye ile kent ahalisi, mahalle örgütleri, muhtarlıklar, meslek kuruluşları arasında diyaloğu geliştiriyor; kentin demokratik hayatına katkıda bulunuyor.
• Süren gerçek mimari güzellikleri; arsa vurgunculuğunun yıkıcılığı ve imar hatalarından koruma kısmında etkili oluyor, koruma bilincinin geliştiriyor.
• Kent ve yöre ahalisini, kentinin ve yöresinin imarına ilgi göstermeye özendiriyor.
• Mal sahibini, finansçıyı topluma ve kente karşı sorumlu davranmaya yönlendiriyor, yeryüzüne yararlı ve güzel bir mimarlık sanatı eseri bırakma arzusunu artırıyor.
• Katı ve değişmez imar planları yerine gelişmeye, yeni ve iyi fikirlere açık imar planlarının yapılmasına yol açıyor.
• Yeni ve ilginç fikirleri ortaya çıkarıyor, planlamayı zenginleştiriyor.

Frankfurt Suriçi Nâzım İmar Planı –Bir Açık Planlama Girişimi

Frankfurt Belediyesi, Suriçi Nâzım İmar Planı’nı 4 yıl süren (2010 – 2014) -benim de baştan sona izleyip katıldığım- bir açık planlama sürecinde oluşturdu.

Belediye ilk olarak hazırladığı imar planı taslağını kamuoyuna sundu ve ahaliyi bu taslağı tartışmaya çağırdı; on bir tane bilgilendirme ve diyalog toplantısı yapıldı; mimarların katıldığı grup toplantılarında taslak tartışıldı ve değerlendirildi; birlikte kent gezileri düzenlendi. Bu toplantılarda ve gezilerde ortaya çıkan öneriler belediyenin teknik bürolarınca, iklime uygunluk vb. yönünden gözden geçirildi…

Açık Planlama süreci 4 yıl sürdü ve bu süreçte geliştirilen imar planı 2014’te belediye meclisinde görüşülüp onaylandı. Frankfurt Suriçi İmarı’nın ana yönünü belirleyen, daha iyi görüş ve önerilere açık Suriçi Nâzim İmar Planı ortaya çıktı.

İlkbahar 2010

Avrupa’nın gökdelenli finans merkezi Frankfurt kentinin ahalisi bu bahara canlı coşkulu, heyecanlı bir tartışmayla girdi. Frankfurt Belediyesi İmar ve Planlama Müdürü Frankfurt ahalisini, Frankfurt Suriçi (eski kent merkezi) Nâzım İmar Planı’nı tartışmaya; dileklerini, hoşnutsuzluklarını ve eleştirilerini ortaya dökmeye çağırdı. Çağrı şöyle:

Sayın Frankfurtlular,

Frankfurt Suriçi, canlı bir merkez olarak hizmet, ticaret, konut ve kültür sektörleri için daha çekici olmalı. Buna bir imar planı yön vermelidir. Suriçi’ndeki mevcut planlamaları bir araya getiren, yeni projeler öneren; kent merkezini çok yönlü kullanma amacıyla düzenlemeye odaklanan bir imar planı.

Hazırladığımız Suriçi İmar Planı taslağının bir açık planlama sürecinde, geniş bir katılımla tartışılması, geliştirilmesi, somutlanması ve tamamlanması gerekiyor. Biz önce çeşitli konuları ele alan atölye toplantılarında sizin fikirlerinizi dinlemek istiyoruz. Bu toplantılarda önerilerinizi sunabilirsiniz. Atölyelerin bir ortak toplantısında ortaya çıkan ilk tasarım kamuoyuna sunulacak ve daha sonra üzerinde çalışmalar sürdürülecek.

Komşularınızla, konuklarınızla, diğer Frankfurtlularla, bölge ahalisiyle, uzmanlarla kent merkezimizin geleceği üzerinde görüşün.

Önerileriniz bizi sevindirecek.

Dostça selamlar, Frankfurt İmar ve Planlama Müdürü, E.Schwarz

***

Açık Planlama süreci ilk aşama programı:

8 Mart: Perakende Ticaret ve Lokantacılık Atölyesi

10 Mart: Kültür, Turizm ve Otelcilik Atölyesi

17 Mart: Konut Atölyesi

18 Mart: Bürolar Atölyesi

8 Mayıs: Suriçi Kentsel Tasarım Atölyesi. Bu toplantıda tüm atölyeler bir araya gelecek, görüşmelerde elde edilen sonuçlar toparlanacak ve kent merkezi için ilk tasarım tartışılacak.

1 Haziran: Herkese açık bir toplantıda, ilk tasarım kamuoyuna sunulacak.

Sonbahar 2010

Açık Planlama sürecini yöneten şehirci mimar söze şöyle başladı:

“Şehircilik, kentte gezinti yapmanın bilimidir” ve şöyle sürdürdü sözünü:

Bu yılbaşında Frankfurt Belediyesi, Suriçi Nazım İmar Planı’nı bir Açık Planlama sürecinde geliştirme işine girişti; belediyenin kamuoyuna sunduğu Suriçi İmar Planı taslağı toplantılarda enikonu tartışıldı.

Açık Planlama sürecinin ilk aşaması 25 Ağustos’ta çalışma gruplarının ortak toplantısıyla sona erdi. Toplantıda, bu ilk aşamada geliştirilen ara planlar – yapılaşma, kamusal mekân ve kent içi ulaşım planı– tartışıldı ve ikinci aşama programı yapıldı. Yıl sonuna kadar sürecek ikinci aşamada ara planlar sergilenecek ve kamuoyuna sunulacak.

Açık planlama sürecinin yöneticisi sözlerini şöyle bitirdi:

“Kuşkusuz, planda kent merkezinin tüm dertlerinin çaresi bulunmuyor. Planının sürekli eleştiriye ihtiyacı var. Tartışmaları sürdürmeliyiz. Plan yeni fikirlere açık olmalı…”

***

Tartışmalar sürüyor, plan yeni fikirlere açık…

Ne dersiniz? Kent sakinleriyle birlikte keyifli bir kentçilik gezisi yapmanın başka yolu var mı?

Mart 2021