36 Yıl Süren Bir Kent Ve Hukuk Mücadelesi Park Otel… Yıl 2025, Yine Ve Bu Kez Kesin Olarak Kazandık!

Kolay değil, ilk davanın ardından tam 36 yıl geçti.

Bu nedenle kısaca hatırlayalım…

19. yüzyılın sonlarında, İtalyan Büyükelçisi Baron Blanc, İtalyan yazlık saraylarından esinlenerek Gümüşsuyu’nda 60 odalı, görkemli bir taş konak inşa ettirdi. Mimarlık tarihi açısından önemli bir yapı olarak kayıtlara geçen bu yapı, İtalyan Büyükelçiliği ve Hariciye Nazırlığı lojmanı olarak kullanılırken 1911-1912 yıllarında çıkan yangında yok oldu. 1930’da yangından kurtulan ek binalar, Miramare Oteli’ne dönüştürüldü. Daha sonra çeşitli eklemelerle ‘Park Otel’ adını aldı. Mustafa Kemal Atatürk, İngiltere Kralı 8. Edward ve Adnan Menderes gibi isimleri ağırlayan Park Otel 1979’da boşaltıldı.

12 Eylül 1980 Darbesi sonrası çıkarılan, haklarında dava açılması darbe hukukuyla yasaklanan kanunlardan birisi olan 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, İstanbul’un birçok bölgesinde kent suçu olan uygulamalara yol açmıştır. Park Otel de bu uygulamaların en önemlilerindendir.

13 Haziran 1984’te Bakanlar Kurulu kararıyla İstanbul Park Otel Turizm Merkezi olarak ilan edildi ve bu karar Resmi Gazete’nin 31 Temmuz 1984 sayılı nüshasında yayınladı ve hemen ardından Bakanlık tarafından hazırlanan “1/1000 Ölçekli İstanbul Park Otel Turizm Merkezi Uygulama İmar Planı” onaylandı. Bu plan ile eski Park Otel parseli genişletilmiş, bir otelcilik şirketi tarafından satın alınan parsellerin tümü plana dahil edilmişti.

Otelcilik şirketinin taleplerine uygun olarak Ağa Çırağı sokağını da otel arsasına alarak gerek kitleyi devasa bir şekilde büyüten gerekse yüksekliği arttıran plan değişikliği teklifi; Beyoğlu belediye Meclisi ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 4 Ocak 1989 tarihinde onaylanarak 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununa göre onaylanmak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığına gönderildi.

Ancak plan henüz Bakanlık’ça onanmadan Beyoğlu Belediyesi tarafından plan onaylanmışçasına, Park Otel’in bulunduğu 735 ada 23 ve 24 parsellere 69 m yüksekliğinde 8 bodrum zemin +asma +22 normal+2 tesisat+11kat roof ve kubbe kat olmak üzere inşaat ruhsatı verildi. Bu arada  mahallede elliden fazla konut hakkında kamulaştırılma kararı alındı ve plana da aykırı olarak parsel tamamında bodrum katların inşası ile yılların kent ve hukuk direnişine neden olacak Park Otel inşaatı başlamış oldu.

Türlü hukuksuzluklarla başlayan Park Otel inşaatı, özellikle de kamulaştırmalardan sonra hem mahallelinin, hem kamuoyunun tepkisi ile karşılaşmış ve kent mücadele tarihimizde “Park Otel Direnişi” olarak önemli ve özgün bir yer tutmuştur.

4 Şubat 1989’da söz konusu planlara karşı dava açılmıştır. 14 Nisan 1989’da Selma Tunç ve ailesi Beyoğlu Belediye Başkanlığına karşı 16 Mart 1987 ve 20 Haziran 1988 tarihli “İstanbul Büyük Sürmeli Otel Turizm Ve Ticaret Merkezi” avan projesinin, 23 Şubat 1989’da alınan kamulaştırma kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması hakkında dava açmıştır.

Bu davanın açılmasından sonra Ayaspaşa Çevre Güzelleştirme Derneği’nin, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nin çabaları ve şehircilik ilkelerine aykırılıkları vurgulayan davalar sonucunda,10 Haziran 1993 yılında Danıştay, otel inşaatının durdurulmasına ve ilgili planların iptaline karar vermiştir.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Önceki Dönem Yönetim Kurulu Başkanımız C. Sami Yılmaztürk Park Otel İnşaatını Mühürlerke… Ayazpaşa, 1993
Hatırasına Saygıyla…

Mahalle sakinlerinin açtığı dava ile başlayan beş yıllık mücadele sonunda; 29 Kasım 1993 tarihinde, Gümüşsuyu Caddesi trafiğe kapatılarak otelin yıkımı başlamıştır. İstanbul Belediye Başkanı Nurettin Sözen, bizzat yıkımın sembolik başlangıcını dinamit ateşleyerek yapmış, yıkım dört ayda tamamlanarak, 17 kaçak kat yıkılmıştır.

31 yıl önce Gümüşsuyu’nda yaşanan direniş ve mücadele, yargı kararlarına rağmen durdurulamayan inşaat haberlerinin sıradanlaştığı bir dönemde, kent mücadelesi adına çok önemli bir ibret ve örnek hukuksal aşama olarak tarihe geçmiştir.

Ancak, bu olaydan sonra dahi sermayenin doyumsuz talepleri ve inadı sona ermemiş; Park Otel, Sürmeli grubu tarafından Boğaziçi Holdinge satılmış ve Kültür Ve Turizm Bakanlığı tam 13 yıl aradan sonra 2006 yılında Park Otele ilişkin yeni bir 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı daha onaylamıştır.

Bu plana TMMOB Mimarlar Odası ve TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından dava açılmış ve Danıştay 6. Dairesi, TMMOB Şehir Plancıları Odası’nın davasında 31 Kasım 2009’da, Odamızın davasında ise 12 Kasım 2010 tarihinde iptal kararı vermiştir. Bu karar üzerine Park Otel tekrar el değiştirmiş, 2010 yılında CVK grubu tarafından satın alınmıştır. Kültür Ve Turizm Bakanlığı da satış ve iptal kararlarından sonra 12 Ocak 2011 yılında yeniden plan yapmıştır.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 30 Mayıs 2011’de Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Beyoğlu Belediye Başkanlığına karşı 2011 de onaylanan imar planlarının ve 14 Nisan 2011 tarihli yapı ruhsatının iptali için yeniden dava açılmıştır. TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi’nin de açtığı benzer istemli davada, Danıştay 6. Dairesi yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Ancak Beyoğlu Belediyesi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi bu kararı uygulamamıştır. 27 Haziran 2013 Danıştay İdari Dava Daireler Kurulundan yürütmeyi durdurma kararı tekrar onaylanmıştır.

Odamızın Park Otel ile ilgili defalarca açtığı soruşturma talepleri yetkililerce reddedilmiştir. Bu tartışmalar ve hukuk savaşları sürerken hukuksuz inşaat tamamlanmış ve 2013 yılında hizmete açılmıştır. 27 Eylül 2021’e kadar süren hukuk mücadelesi sonucunda, Danıştay İdari Dava Daireler Kurulu’nun 27.09.2021 gün, 2019-1284 E. Ve 2021-1604 K. Sayılı kararı ile, Turizm Merkezi ve Kentsel Sit Alanı ilan edilen planlama alanında ve bu plana dayalı inşaat ruhsatında şehircilik ilkeleri ve planlama esasları ve kamu yararına uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmış ve hem plan, hem de ruhsat iptal edilmiştir.

Son olarak 23 Aralık 2024’te, Danıştay İdari Dava Daireler Kurulu 2024-2642 E. 2024-3477 K. Sayılı kararı ile davalı Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Beyoğlu Belediye Başkanlığı ve davalıların yanında müdahil olan CVK Mineral Madencilik tarafından talep edilen karar düzeltme istemini reddetmiş, böylelikle Park Otel’in yapı ruhsatı ve dayanağı olan “İstanbul Park Otel Turizm Merkezi 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı ve 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı” iptal olmuştur. Ancak bu karar tarafımıza yakın zaman önce tebliğ olunmuştur. Böylelikle Park Otel’e yönelik 36 yıldır süren hukuk mücadelemiz sonuçlanmıştır.

Ancak, yukarıda özetlemeye çalıştığımız Park Otel mücadelesinden de anlaşılacağı üzere, yargı kararlarına uymayan, suç duyurularına karşı işlem yapmayan ve zamanında yürütmeyi durdurma kararları almayan yargı kurumları ve idareler, alınan tüm mahkeme kararlarına rağmen hukuk tanımaz bir tavırla ve ısrarla inşaatlarına devam eden sermaye, grupları bugün geldiğimiz noktada kentler üzerindeki talan ve yağma eylemlerine hız kesmeden devam etmektedir.

Kentleri piyasa odaklı rant projelerine değil, kamusal akla ve mesleki sorumluluğa dayalı planlama ilkelerine göre şekillendirmek zorundayız. Bu mücadele, yalnızca Park Otel için değil; tüm kentlerimizde adaletli, eşit ve yaşanabilir bir gelecek için verilmektedir. Mimarlar Odası olarak, bilimin ve hukukun ışığında, kamu yararı doğrultusunda yürüttüğümüz tüm kent mücadeleleri kararlılıkla sürecektir.

 

Not: Kısaca özetlemeye çalıştığım bu mücadele sürecini, ayrıntılı olarak, Odamız tarafından yayınlanan ve Mimarlar Odası Tarihinden dizisinin ilk kitabı olan Park Otel Dosyası adlı kitapta bulabilirsiniz.

Saygılarımla

 

Mücella Yapıcı