Atatürk Havalimanı’ndaki kaçak inşaatla ilgili suç duyurusunda bulunduk

“Millet Bahçesi” yapılması amacıyla pistleri kırılan Atatürk Havalimanı’nda devam eden inşaat faaliyetlerle ilgili ruhsat alınmadığı ortaya çıktı. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak, İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Bakırköy Belediye Başkanlığı sorumluluğunda devam eden ruhsatsız ve kaçak inşaatlar nedeniyle görevlerini ihmal eden ve görevlerini kötüye kullanan ilgililer hakkında suç duyurusunda bulunduk.

Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı’na sunulan suç duyurusu dilekçesinde, “İstanbul Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi ve Millet Bahçesine Ait Sosyal Donatı İnşaatları ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi Yapım İşi“nin 2 milyar 127 milyon 978 bin TL bedelle Yapı ve Yapı İnşaat şirketine verildiği hatırlatıldı.

İnşaat kesintisiz sürüyor

Suç duyurusu dilekçesinde, ilk ihalenin gerçekleştirildiği tarih itibariyle bölgede millet bahçesi yapımına olanak verecek bir imar planı olmadığı, buna karşın inşaat faaliyetlerinin hızla başladığı ve o günden bu yana kesintisiz şekilde sürdüğü aktarıldı.

Ruhsat yok

Söz konusu inşaat faaliyeti gençlik merkezi, müze, spor, fuar ve konaklama alanlarıyla yaşam merkezi gibi yapıları kapsıyordu, ancak söz konusu yapılara ilişkin olarak usulüne uygun olarak düzenlenmiş bir inşaat ruhsatı bulunmadığı tespit edildi.

Bakırköy Belediyesi’ne sorular

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin Trakya (Bakırköy) Büyükkent Bölge Temsilciliği, 10 Temmuz 2023’te dilekçeyle Bakırköy Belediye Başkanlığı’na devam eden inşai faaliyetlerle ilgili bilgi talep edilerek şu sorular soruldu:

• İmar planı var mı?
• Mevcut planda kullanım amacı nedir?
• Belediyenize ruhsat talebi yapılmış mıdır?

Bakırköy Belediyesi:  İtiraz ettik, dava açtık

Bakırköy Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğü 11 Ağustos 2023’te verdiği yanıtta şu ifadeleri kullandı:

“Atatürk Havalimanı’na ilişkin 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanıp, 31.05.2022 tarihinde onanmıştır. Ancak bahse konu planlar uygulamada birtakım sorunlara yol açtığından Başkanlığımızca itiraz edilmiş olup, itirazımız uygun görülmediğinden dolayı dava açılmıştır ve süreç devam etmektedir. Atatürk Havalimanı’na ilişkin imar işlem dosyasında yapılan incelemede ruhsata yönelik bilgi ve belgeye rastlanılamamıştır…”

“İnşaatı durdurmuyorlar”

Suç duyurusu dilekçesinde, bahsi geçen alanda hem imar planlarına aykırı hem de ruhsatsız şekilde inşaat faaliyetleri sürdüğü için söz konusu inşai faaliyetin ruhsatsız ve kaçak şekilde sürmesinin İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Bakırköy Belediye Başkanlığı’na bağlı kamu görevlilerinin sorumluluğunda olduğu belirtildi. Dilekçede, sorumluların sınırları içinde ruhsatsız inşaat yapıldığını bilmediği, bu suretle görevlerini yerine getirmediği ve Odamızın yazılı başvurusu sonucunda öğrendikleri halde bu ruhsatsız inşaatı durdurmadığı, hukuka aykırı olarak inşa edilen yapıların yıkımını gerçekleştirmediği aktarıldı.

Görevi kötüye kullanma suçu

Dilekçede, kaçak inşaatın mühürlenerek durdurulmasını sağlamayan ve kaçak inşaat faaliyetine göz yuman kimliği savcılıkça tespit edilecek kamu görevlilerinin Türk Ceza Kanunu’nun 257’nci maddesinde düzenlenen “görevi kötüye kullanma” suçunu işledikleri ifade edildi.

 

Ne olmuştu?

İstanbul Atatürk Havalimanı, Nisan 2019’da İstanbul Havalimanı’ndaki hava trafiğiyle çakıştığı gerekçesiyle tarifeli uçuşlara kapatıldı, ancak pistler kargo, bakım/onarım, genel havacılık, hava taksi, iş uçuşları, devlet uçakları ile yapılan uçuşlar ve otoritenin uygun göreceği trafiklere hizmet vermeye devam etti. Ekim 2019’da “Millet Bahçesi” hazırlıkları kapsamında apronda faaliyetleri sona eren tesis ve binaların yıkım işi için ihale yapıldı, Kasım ayında da yıkım başladı. O günlerde havalimanı sahasının sadece millet bahçesi olarak kullanılmayacağı, yapılaşmaya da açılacağının anlaşıldığı haberler yayınlandı. Buna göre havalimanı sahasına külliye, gençlik merkezi, müze, cami, devlet konuk evi, spor alanı, yaşam merkezi, afet toplanma alanı ve fuar yapılması planlanıyordu.

Bu gelişmeler yaşanırken, tüm dünyayı etkileyen koronavirüs salgınıyla mücadele gerekçesiyle Atatürk Havalimanı’ndaki maliyeti 2 milyar TL’yi bulan iki pist kırılarak pandemi hastanesi yapıldı. Hastanenin inşaatını AKP iktidarı boyunca Türkiye’de en fazla ihale alan beş şirketten biri olan Rönesans Holding yaptı. Şirkete inşaat için Avrupa Yatırım Bankası’ndan 200 milyon Euro kullandırıldı.

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi bu dönemde pistin kullanılamaz hale getirilmesiyle ilgili sorumlular hakkında suç duyurusunda bulundu. Hukuksuz bir kararla hapsedilen avukatımız Can Atalay 27 Mayıs 2020’de davayı açmıştı. Çok hızlı bir şekilde 12 Haziran’da sorumlular hakkında takipsizlik kararı verildi.

İnşaat sürerken kamuoyunda hastanenin pistin kullanılamaması için yapıldığı iddiaları da dile getiriliyordu. Bu iddia Ocak 2022’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu tarafından canlı yayında itiraf edildi. Karaosmanoğlu, aynı yayında “Burası millet bahçesi olacak. Bütün İstanbul’a hizmet edecek” demişti. Karaismailoğlu, 9 Nisan 2022’de İstanbul Havalimanı’nda görev yapan muhabirlerle bir araya geldiği ve basın mensuplarının sorularını yanıtladığı sırada da “Atatürk Havalimanı’ndaki sıkıntıları biliyorduk zaten. Atatürk Havalimanı hikayesi kapandı, gitti. Oranın şimdi kuzey-güney pistine Millet Bahçesi olarak işe başlanıyor” diye konuşmuştu.

Kamuoyu, bu gelişmelerden bir ay sonra 9 Mayıs 2022’de Sözcü gazetesinden Çiğdem Toker’in haberiyle Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) Atatürk Havalimanı’na Millet Bahçesi yapılması için sessiz sedasız ihaleye çıktığını öğrendi. Pazarlık usulüyle yapılan ihaleye altı şirket davet edildi. Altı şirketten üçü 3’üncü havalimanını yapan “beşli konsorsiyum” üyesi: Kolin, Mapa, Limak. Diğerleri de 3’üncü havalimanını işletmek üzere kurulan özel şirket İGA’nın üyeleri. İhalenin davet usulü yapılması Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin ‘b’ bendindeki istisna hallere dayandırıldı. Yasa maddesine göre bu haller doğal afet, salgın hastalık, savaş vb. durumlar. İhale 2 milyar 127 milyon 978 bin TL’ye Yapı ve Yapı İnşaat isimli şirkete verildi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 15 Mayıs 2022’de Atatürk Havalimanı’nın yıkılacağını ve 132 bin ağaçla Türkiye’nin en büyük Millet Bahçesi yapılacağını açıkladı. Bir gün sonra da havalimanına iş makineleri girdi ve yıkım başladı.

Yerel mahkeme hukuka uygun buldu

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak kamunun zarara uğratıldığı bir özelleştirme adımı olan bu projenin ihalesinin iptali için açtığımız davada İstanbul 4’üncü İdare Mahkemesi Kasım 2022’de verdiği kararla ihalenin hukuka uygun olduğuna hükmetmişti. Mahkeme, bu karara dayanak olabilecek bilirkişi incelemesine veya bilimsel bir rapora da ihtiyaç duymadı. Kararda, şu ifadelere yer verilmişti:

“İstanbul Havalimanının faaliyete geçmesi ile birlikte Atatürk Havalimanının doğu-batı pistlerinin mevcut haliyle hizmet etmeye devam etmesi, kuzey-güney pistlerinin ise atıl duruma gelmesi, uyuşmazlığa konu millet bahçesi projesinin de atıl pistlerin bulunduğu alanda yapılacak olması, ayrıca yapılacak işin 68.510,16 m2’lik inşaat alanında konvansiyonel kalıp sistemiyle sosyal donatı inşaatları ve 1.970.000,00 m2 alanda millet bahçesi genel altyapı, peyzaj düzenlemesi ve rekreasyon alanı yapımı işlerini kapsadığından yapım tekniği açısından özellik arz etmesi karşısında, 4734 sayılı Yasanın 21. maddesinin (b) bendi kapsamındaki pazarlık usulü ile gerçekleştirilen dava konusu ihale işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.”

Dosya yerel mahkemeye gönderildi

Danıştay 13’üncü Dairesi, Nisan 2023’te verdiği hükümle mahkemenin bu kararını “usulen” bozdu. Daire, dava konusu işlemleri yapan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın Ankara’da bulunması sebebiyle yargı yetkisinin Ankara İdare Mahkemesi’nde olduğunu belirtti. İhalenin hukuka uygun olduğunu belirten yerel mahkemenin yetkisiz olduğunu savunan Daire, bu kararı bozdu ve yeniden bir karar verilmek üzere dosyayı bu mahkemeye yolladı.

Bunun üzerine dava dosyası Ankara 14’üncü İdare Mahkemesi’ne taşındı. Bu mahkeme de davayı yine bilirkişi raporu olmadan karara bağladı. Kararda, havalimanının doğu-batı pistlerinin hizmet vermeye devam etmesi, İstanbul havalimanının yedek pisti niteliği taşıması, arazinin özel güvenlik bölgesi olması, millet bahçesinin kullanılan pistlerin yanında olması, altyapı ve sosyal donatı işlerinin konvansiyonel kalıp sistemiyle yapılması ve yapım tekniği açısından özellik arz etmesi nedeniyle ihalenin hukuka uygun olduğu belirtildi.

Karara itiraz ettiğimiz için dosya Danıştay’a taşındı.