Bir mimari düşüncenin sınanması ve/veya o düşüncenin temsili, kimi zaman da belgelenmesi amacıyla üretilen maket, mimarlık üretiminin ayrılmaz bir parçası olagelmiştir. Mimari maket, çoğu zaman büro içinde en basit malzeme ve yöntemlerle üretilen çalışma maketlerinden bir profesyonel eliyle en sofistike malzeme ve tekniklerle üretilen sunum maketlerine çeşitlenir. Çalışma maketlerinin çoğu en fazla proje süresince mimari büroda yaşayabilir, hızla tozlanır, bozulur ve kaybolur gider; zaten onun üretim amacı sürece yöneliktir. Sunum amaçlı üretilen maketler de çoğu zaman mimarlık bürolarında yaşamaz, üretim amacına bağlı olarak farklı yolculuklara çıkar ve çoğu zaman onlar da kaybolur gider. Geriye maketin fotoğrafları kalır. Yani üç boyutlu bir ifade yeniden iki boyutlu bir mecraya taşınır. Türkiye’deki mimarlık yayınlarında ve arşivlerde sıkça karşımıza çıkan bu maket fotoğrafları çoğu kez künyesizdir. Yani maketi üretenin kim olduğuna, kullanılan malzemeye, tekniğe, ölçeğe dair bilgiler içermez. O maketleri fotoğraflayanların kim olduğuna dair de bilgi yoktur.

“Düşünme ve Görselleştirme Aracı Olarak Türkiye’de Mimari Maket” sergisi, mimarlık camiasının yakından takip ettiği, işbirliği yaptığı bu aktörleri ve üretimlerini görünür hale getirmeyi hedefleyen uzun soluklu bir çalışmanın ara aşaması niteliğindedir. Türkiye’nin özellikle 20. yüzyıl modern mimarlık üretimini yansıtan bir maket seçkisi, farklı jenerasyonlardan gelen beş maket yapımcısının, Yusuf Z. Ergüleç, Selahattin Yazıcı, Mehmet Şener [Atölye 77], Varjan Yurtgülü [Min Tasarım] ve Murat Küçük‘ün [Atölye K], paylaşıma açılan arşivleri ve 1931-1980 yıllarında yayımlanan Mimar / Arkitekt dergilerinin maketle ilgili kısımlarının analizi serginin üzerinde yoğunlaştığı ana bileşenlerdir.

Sergi, bir yandan malzeme, teknik, ölçek, yöntem, ifade, temsil, mecra, ilişkiler ağı gibi araçlarla mimari maketin inceliklerini ve anlamını kurcalarken, diğer yandan bu vesilesiyle başlatılan arşiv çalışmasıyla bugüne dek kayda geçmemiş bilgilerin kayıt altına alınmasına öncülük ediyor.

Bu kapsamda Studio-X Istanbul desteğiyle Yusuf Z. Ergüleç, ODTÜ Mimarlık Fakültesi desteğiyle de Selahattin Yazıcı arşivleri sayısallaştırılmakta ve kataloglanmaktadır. Bu çalışmaya yönelik olarak ekibe eğitim veren SALT Araştırma Mimarlık ve Tasarım Arşivi çalışma sürecinin tamamlanmasını takiben her iki arşivi de araştırmacıların erişimine çevrimiçi olarak açacaktır.

İstanbul Tasarım Bienali kapsamında Studio-X ve Pelin Derviş liderliğinde geliştirilen “Türkiye Tasarım Kronolojisi | Deneme” çalışmasının devamı niteliğindeki bu sergi, İstanbul Tasarım Bienali tarafından desteklenmektedir.

Küratör: Pelin Derviş

Araştırma ekibi: Ufuk Demirgüç, Pelin Derviş, İlayda Güler;
Saliha Aslan, Elif Bilge; T. Elvan Altan, Aydan Balamir, Güven Arif Sargın ve Pelin Yoncacı Arslan / ODTÜ Mimarlık Fakültesi desteğiyle

“Maket Yapımcıları” videoları (çekim ve montaj): Tanju Eren

“Mimar ve Mimari Maket” videosu: Pelin Derviş – Metehan Özcan

Sergi mobilyası tasarımı: Avşar Gürpınar, Mete Godollar / İstanbul Bilgi Üniversitesi üretim desteğiyle

Grafik tasarım: Ufuk Demirgüç

Aydınlatma danışmanı: Ali Berkman (On|Off)

Üstteki fotoğraf:
Enternasyonal İzmir Fuarı Arçelik Pavyonu (1964)
Mimari müellif: Aydın Boysan – Ertem Ertunga
Maket: Yusuf Z. Ergüleç
Fotoğraf: Adil Arıkan (Foto Akademi)