7.2.2. UNESCO İstanbul Dünya Mirası Listesi Çalışmaları

İstanbul’un tarihi alanları (Sultanahmet Arkeoloji Parkı, Süleymaniye, Zeyrek ve kara surları) bilindiği gibi 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır. Böylelikle kentin değerli kültür mirası varlıklarının evrensel niteliği uluslararası düzeyde benimsenmiş ve bu alandaki koruma ve yenileme çalışmaları yine uluslararası platformda desteklenmiş olmaktadır. UNESCO’nun “dünya mirası” tanımında yer aldığı biçimiyle; bu gibi alanlar, hangi ülke sınırları içinde bulunduklarına bakılmaksızın dünyada yaşayan herkese aittirler ve korunma ve restorasyonları uluslararası bir sorumluluk alanı yaratmaktadır. Ancak, Dünya Mirası Listesine alınan kültür varlıklarıyla ilgili koruma çalışmaları ülkemizde yeterince hassasiyetle ve bilimsel yöntemlerle sürdürülemediğinden, 1993 yılından başlayarak UNESCO Dünya Mirası Komitesi tarafından, yapılan yasal düzenlemeler, koruma imar planları ve dünya mirası varlıklarından sorumlu kurumlar arasındaki ilişki kopuklukları vb gibi nedenlerle birtakım kaygılar dile getirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda UNESCO’dan yetkili bir heyet; Nisan 2006’da İstanbul’da incelemeler yapmak üzere çalışmış ve bir UNESCO-ICOMOS Ortak Heyet Raporu hazırlamıştır. Ardından, UNESCO Dünya Mirası Komitesi’nin Litvanya, Vilnius’ta Temmuz 2006’da gerçekleştirilen 30. dönem toplantısında İstanbul’un tarihi alanları için gözlem altında iki yıllık bir süre uzatımı kararı alınmış ve böylelikle İstanbul için iki yılı kapsayacak bir izleme süreci başlatılmıştır.

İstanbul’un kültür mirasının gereğince korunması ve yaşatılması konusu, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından önemli bir kültürel süreç olarak değerlendirildiğinden, öncelikle Nisan 2006’da hazırlanmış olan raporun Türkçeleştirilerek yayımlanması bir sorumluluk olarak görülmüştür. Çevirisi yapılarak yayımlanan rapor (Bkz. 10.2.6.1) ilgili çevrelerde büyük ilgi görmüş ve sürecin tanıtımı ve paylaşımı açısından büyük yarar sağlamıştır. Hazırlanan yayın, UNESCO heyetinin 10-11 Nisan 2006’da İstanbul’da gezip görerek yaptığı incelemelerle ve konuyla ilgili olarak farklı kurumların temsilcileriyle gerçekleştirdiği toplantı ve oturumlardan aldığı bilgilerle oluşturduğu rapor metninin çevirisidir. Amaçlanan, böylesine önemli ve güncel bir konuda meslek alanındaki gerek düşünsel gerekse pratik katılımı yaymak ve çoğaltmak olmuştur.

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, İstanbul Valiliği’nin başkanlığında yürütülen İstanbul Dünya Mirası İzleme ve Yürütme Komiteleri’ne temsilcisi aracılığıyla sürekli katılım sağlamış ve bu çerçevede düzenlenen çalışmalara destek vermiştir. Bu çalışmalar kapsamında aşağıda belirtilen etkinliklerde aktif rol almıştır:

● UNESCO İstanbul Dünya Mirası Yürütme Komitesi’nin her ay düzenlenen toplantılarına sürekli olarak katılım sağlamıştır.

● Ocak 2007’de aynı Komite tarafından düzenlenen “İstanbul Kara Surlarının Korunmasında Yöntemler ve Sorunlar” başlıklı sempozyuma katılmıştır.

● Nisan 2007’de bir konferans düzenleyerek Berlin Teknik Üniversitesi’nden ICOMOS Tarihi Kentler ve Sitler üyesi Prof. Dr. Astrid Debold-Kritter’i davet etmiş ve Prof. Dr. Kritter’in “İstanbul’un Tarihi Kentsel Topografyasını Bekleyen Riskler” başlıklı konferansına ev sahipliği yapmıştır. Ayrıca konferansın metni Türkçeleştirerek bir yayına dönüştürülmüş ve konunun tüm meslektaşlar tarafından izlenebilmesi sağlanmıştır (Bkz. 10.2.1.10).

● Planlama alanında yürüttüğü çalışmalar kapsamında, konuyla ilgili yasa ve yönetmelikleri sürekli olarak incelemiş ve sorgulamış, yayınlar ve basın duyuruları yoluyla kamuoyuyla paylaşmıştır.

● 2007 Mayıs ayında Paris UNESCO merkezine konuyla ilgili yapılan ziyarete katılmış, sivil toplum kuruluşlarının süreç içerisindeki işlevini sürdürmüştür.

● Mayıs 2007’de İstanbul Dünya Mirası Yürütme Komitesi’nin sivil toplum katılımcıları ve İstanbul Koç Üniversitesi tarafından Pera Kültür Merkezi’nde düzenlenen panellere katılım sağlamış ve burada düzenlenen tartışma ortamlarının organizasyonuna destek olmuş ve tartışma konularına yayınlarında yer vermiştir.

● Kasım 2007’de düzenlediği Tarihi Yarımada Sempozyumu’yla konunun daha geniş bir çerçevede ele alınmasını sağlayarak, hazırladığı Sempozyum Sonuç Bildirgesi ile de endişelerin, tartışmaların ve sorgulamaların daha geniş kitlelerle ve toplumla paylaşılmasını amaçlamıştır.

Söz konusu çalışmalar ve çabalar, sivil toplumla kurulacak diyaloğun ve kolektif yaratıcılığın bir fırsatı olarak da değerlendirilmektedir. Kültür varlıklarımıza karşı geliştirdiğimiz tavır, kültür mirası değerlerinin yaşatılma biçimi, yalnızca meslek alanında değil, kuşaklar arasında da güçlü bir iletişim aracıdır. Bu anlayışla Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi kültür mirasının önemli bir değer olarak kazanılması ve yapılacak çalışmalarla çağdaş ve bilimsel yöntemlere uygun biçimde yaşatılması çalışmalarında aktif rol üstlenme sorumluluğunu sürdürmeye kararlıdır.