3.21. İstanbul Mimarlık Rehberi Hakkında

16.05.2005 / 25.08.3173

Uluslararası Mimarlar Birliği’nin 22. Kongresi 3-10 Temmuz 2005 tarihleri arasında İstanbul’da gerçekleşecektir. Bu kongre için Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından yürütülen en önemli çalışmalardan biri, Prof. Dr. Afife Batur direktörlüğünde ve editörlüğünde, 950 kadar yapıt hakkında bilgi içeren ve bugüne kadar bir benzeri yayımlanmamış olan İstanbul Mimarlık Rehberi’nin hazırlanmasıdır. Rehber, günümüzde gezilip görülebilecek kadar ayakta duran, tarihi, estetik ve mimari açıdan nitelikli, İstanbul’un metropoliten alanındaki anıtsal ve sivil mimarlık yapıtları ve açık alan anıtları arasından seçilmiş yapıtlar hakkında bilgi içermektedir.

Uluslararası Mimarlar Birliği’nin 22. Kongresi 3-10 Temmuz 2005 tarihleri arasında İstanbul’da gerçekleşecektir. Bu kongre için ev sahibi şube olarak Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından yürütülen en önemli çalışmalardan birisi, Prof. Dr. Afife Batur direktörlüğünde ve editörlüğünde, 950 kadar yapıt hakkında bilgi içeren ve bugüne kadar bir benzeri yayımlanmamış olan İstanbul Mimarlık Rehberi’nin hazırlanmasıdır. İstanbul Mimarlık Rehberi, kongreye farklı ülkelerden katılacak yaklaşık 7-8 bin mimarın ve 2000 mimarlık öğrencisinin rahatça yararlanabilmesi için İngilizce olarak basılacaktır. İleride, önce Türkçe yayımlanması daha sonra başka dillere çevrilmesi düşünülmektedir.

Rehber çalışması bilimsel yöntemle yürütülmeye çalışılmıştır. Binlerce mimari yapıta sahip bir kent olan İstanbul’un 950 civarında yapıtı, bölgelere ve dönemlere göre sorumluluk alanları belirlenmiş uzmanlarca ele alınmış, yapılarla ilgili bilgiler kaynaklardan derlenmiş, gözden geçirilmiş, yeniden düzenlenmiştir.

Çalışmaya katılan,

Dönem sorumluları şöyledir:

Paleolitik, Byzantion ve Doğu Roma İmparatorluğu dönemleri: Prof. Dr. Ayla Ödekan

Osmanlı dönemi (erken ve klasik dönem): Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Yard. Doç. Dr. Gülsün Tanyeli, Yard. Doç. Dr. Yegân Kâhya

18. ve 19. yüzyıl: Prof. Dr. Nur Akın, Prof. Dr. Afife Batur

Modern mimarlık: Yard. Doç. Dr. Yıldız Salman, Araştırma Görevlisi Y. Mimar Nilüfer Yöney, Araştırma Görevlisi Y. Mimar Ebru Omay

Bölge sorumluları şöyledir:

Tarihi yarımada ve Eyüp: Prof. Dr. Zeynep Ahunbay

Galata, Pera, Harbiye, Şişli: Prof. Dr. Nur Akın, Prof. Dr. Afife Batur

Boğaziçi: Yard. Doç. Dr. Yıldız Salman,

Kadıköy ve Üsküdar: Yard. Doç. Dr. Gülsün Tanyeli,

Adalar: Yard. Doç. Dr. Yegân Kâhya

Ayrıca, Dr. Meryem Doğuoğlu Alman mimarların yaptıkları yapıları, Y. Mimar Gül Köksal endüstri yapılarını ve Dr. Aygül Ağır Balkapanı Hanı’nı kaleme almıştır.

İstanbul Mimarlık Rehberi, günümüzde gezilip görülebilecek kadar ayakta duran, tarihi, estetik ve mimari açıdan nitelikli, İstanbul’un metropoliten alanındaki anıtsal ve sivil mimarlık yapıtları ve açık alan anıtları arasından seçilmiş yapıtlar hakkında bilgi içermektedir. Bu bilgiler, dönem ve bölge uzmanlarının yazdığı bölgeyi tanıtıcı

metinler, “grid”lere göre bölümleme ile 1:10000 gerçek ölçekli kent planları ve üzerlerinde işaretli yapılar, yapıların siyah-beyaz, belgesel nitelikli ve güncel fotoğrafları, çizimleri ve yapılarla ilgili kısa metinlerden oluşmaktadır. Yapı metinleri, yapıtın tarihini, mimarını, yaptıranını ve geçirdiği onarımları-yıkımları içermekle beraber, mimari özelliklerini de özetlemektedir.

Rehberde, yapılar hakkında tek tek bilgi veren metinlere geçilmeden önce, İstanbul’un kentsel gelişimi (Prof. Doğan Kuban), İstanbul’daki koruma alanları (Prof. Dr. Nuran Zeren Gülersoy), yol dokusu ve ulaşım ağı (Prof. Dr. Tülay Kılınçaslan) ile ilgili genel bilgileri içeren ve kentin daha iyi kavranmasını sağlayacak, konuların uzmanlarınca kaleme alınmış metinler ve haritalar yer almaktadır. Bu bölümdeki İstanbul’un koruma alanlarının haritası, parçalar halindeki mevcut haritaların, ilk defa İstanbul Mimarlık Rehberi için bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.

Rehber çalışmasının yürütülmesinde akademik kadronun yanı sıra güçlü bir ekibin yoğun çalışması vardır.

Koordinatör: Göze Üner

İlk yapı metinlerinin kaynaklardan derlenmesi ve yapıların yerinde incelenmesi: Şebnem Aykol ve Işıl Çokuğraş.

Rehberde yer alan bütün haritalar, haritaların ve web sayfasının teknik kurgusu: Sayısal Grafik

İngilizce çeviri: Jale Alguadiş ve Zehra Kundak

İngilizce redaksiyon: Doç. Dr. Günhan Danışman

Kapak tasarımı ve grafik tasarım: Ekol Tanıtım- Zehra Şenoğuz

Fotoğraflar: Hilmi Etikan, Necip Sevindik, Şeniz Kabadayı, Ümit Kâzım Sandıkçı, Yasemin Hacıkura, Leman Sanıtürk, Vural Yazıcıoğlu ve ekibi ve Aras Neftçi

İstanbul Mimarlık Rehberi bölgelere göre üç ve döneme göre bir kitap, toplamda dört kitaptan oluşmaktadır.

1.Tarihi Yarımada - Historic Peninsula

2.Galata - Galata

3.Boğaziçi ve Adalar- Bosphorus and The Prince’s Islands

4.Modern Mimarlık - Modern and Contemporary

1. Tarihi Yarımada (Historic Peninsula): İstanbul’un tarihi yarımadası, Eyüp-Silahtarağa, Bakırköy’ü ve Yeşilköy’ü içeren bölgedeki, 1930’lara kadar olan dönemdeki tarihi ve mimari nitelik taşıyan yapıtlar.

Bölge giriş yazısı: Prof. Dr. Zeynep Ahunbay

2. Galata (Galata): Galata, Pera, Taksim-Talimhane, Kurtuluş, Şişli, Beşiktaş, Maçka, Nişantaşı-Teşvikiye, Dolapdere, Kasımpaşa, Hasköy ve Sütlüce’yi de içine alan bölgedeki 1930’lara kadar olan dönemlerdeki tarihi ve mimari nitelik taşıyan yapıtlar.

Bölge giriş yazısı: Prof. Dr. Nur Akın ve Prof. Dr. Afife Batur

3. Boğaziçi ve Adalar (Bosphorus and The Prince’s Islands): Üsküdar, Kadıköy-Bostancı arası, Adalar (Büyükada, Heybeliada, Burgaz ve Kınalıada) ve Boğaziçi yerleşimini (Ortaköy-Rumelifeneri ve Üsküdar-Anadolufeneri) içine alan bölgedeki yine 1930’lara kadar yapılmış nitelikli mimarlık yapıtları .

Boğaziçi giriş yazısı: Yard. Doç. Dr. Yıldız Salman

Üsküdar ve Kadıköy giriş yazıları: Yard. Doç. Dr. Gülsün Tanyeli

Adalar giriş yazısı: Yard. Doç. Dr. Yegân Kâhya

4. Modern (Modern and Contemporary): Rehberin ilk üç kitabında yer alan bölgelerdeki 1930’lar sonrası yapılmış nitelikli modern mimarlık yapıtlarını içermektedir.

Modern mimarlık giriş yazısı: Prof. Dr. Uğur Tanyeli

Rehber 4 indeks içerecektir:

1.      Yapı adlarına göre alfabetik

2.      Dönemlere göre kronolojik,

3.      Mimar adlarına göre alfabetik ve

4.      Yapı tarihlerine göre kronolojik

Ayrıca, ek olarak metinlerde referans verilen Osmanlı sultanları ve Bizans imparatorlarının tahtta kalış süreleri kronolojik olarak verilecektir.

Rehberin İngilize basımında çevirisi mümkün olmayan terminoloji için bir “Glossarry of terms” verilecektir.

Yapıların kitaplardaki sıralamaları, bölgelerdeki yakınlıkları ve harita grid’lerinin bölünüşleri göz önüne alınarak yapılmıştır. Ancak, haritalarda farklı renkler ile yapıların ait oldukları dönemler ifade edilmiştir.

İstanbul’un kentsel tarih dönemleri sırası ile şöyle kabul edilmiştir:

1) Paleolitik, Byzantion ve Doğu Roma İmparatorluğu dönemleri: mor/erguvan,

2) Osmanlı dönemi

   a. Erken Osmanlı dönemi: sarı,

   b. Klasik Osmanlı dönemi: yeşil,

   c. Geç Osmanlı -18. ve 19. yüzyıllar: mavi,

3) Modern Mimarlık -ilk 3 kitapta: koyu gri, 4. kitap: kırmızı

Rehber çalışması aynı zamanda bir envanter çalışması ortaya koyduğundan, bir veritabanı oluşmuştur. Bu veritabanına erişim web üzerinden mümkün olacaktır. Aynı zamanda, yapıların üzerinde işaretli olduğu harita web sayfası üzerinden yayımlanacaktır.