7.8.4. Validebağ Korusu
1999 yılında sit kapsamına alına Validabağ Korusu’nda yapılan hukuk dışı girişim ile ilgili bilgiler üzerine 12.04.2005 tarihinde yazı yazılarak İçişleri Bakanlığı’na, İstanbul Valiliği’ne, Üsküdar Kaymakamlığı’na, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na ve
Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne bilgi verilmiş ve uygulamanın durdurulması talep edilmiştir.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Fen İşleri Daire Başkanlığı 16.05.2005 tarihli yazısı ile “Validebağ Korusunda; özellikle geceleri güvenliği sağlamak amacıyla Belediyemizce aydınlatma yapmak üzere hiçbir ağaç güzergahına rastlamayacak şekilde Kablo Kanalı açılmış ancak Validebağ Gönüllüleri Derneğinin müdahalesi üzerine çalışmalar durdurulmuştur. Yazınızda bahsi geçen diğer çalışmalar ile Belediyemizin ilgisi bulunmamaktadır” Bilgisi verilmiştir.
Üsküdar Belediye Başkanlığı 22.06.2005 tarihli yazısı ile “Validebağ Korusu İzci Evi Yönetimine 2863 sayılı yasaya aykırı uygulamanın durdurulması aksi takdirde sorumlular hakkında gerekli yasal işlem yarılacağı hakkında tebliğ yapıldığı” bilgisi verilmiştir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü 20.09.2005 tarihli yazısı ile “Validebağ Korusu ile ilgili kurulumuzun almış olduğu tüm kararlar geçerli olmak kaydı ile Koru içinde bulunan İzci Evinin ve çevresindeki yapılanmanın söz konusu 1. derece doğal sit alanına zarar verici, endemik türdeki bitki ve hayvan türlerinin bölgedeki varlıklarını tehlikeye düşürücü nitelikte olduğu ve Kurulumuzun 4.8.2004 gün ve 17 sayılı kararı ile ilgili Müdürlüğümüze bir bilginin bugüne kadar iletilmediği görüldüğünden Kurul izinsiz yapılan tüm yapı ve faaliyetlerin kaldırılmasına ve durdurulmasına (arazi topografyasında yapılan değişiklikler, İzci Evi olarak kullanılan eski ahır binası, ek olarak yapılan tuvaletler, çadır, büfe, amacı dışına çıkarılarak açık çay bahçesi haline dönüştürülmüş kafeterya, Haydarpaşa Lisesi giriş kapısına kadar genişletilmiş ve sert zeminli hale getirilmiş araç yolu, otopark alanları vb.) Söz konusu izci evinin ve yerine getirdiği fonksiyonun kentin içindeki iş bu 1. derece doğal sit alanı içerisinden çıkarılarak gerçek izcilik faaliyetlerinin yürütülebileceği ve izcilik ilkelerine uygun olarak içinde yaşadığı doğaya zarar vermeme ilkelerine bağlı olarak faaliyet göstereceği İstanbul çevresindeki orman alanlarının yakın çevresinde bulunan bir alana taşınması ve faaliyetini burada sürdürmesi için gerekenin yapılmasına, iş bu kararımızın gereğinin yapılması, yapılmadığı takdirde 2863 sayılı yasanın 65. maddesine göre sorumlular hakkında yasal işlem yapılacağına karar verildi” bilgisi iletilmiştir.
12.04.2005 tarihli yazımız.
Üsküdar Kaymakamlığı’na,
Konu: Validebağ Korusunda hukuk dışı girişim hk.
Validebağ Korusu 1999 yılında sit kapsamına alınmıştır. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın, koruda aydınlatma amaçlı elektrik direği dikmek üzere çalışma başlattığı doğrultusunda Odamıza başvuru gelmiştir.
Korunun sit alanı kapsamına alınmasının gerekçeleri irdelenmeden yapılan bu işlem doğal yapının tamamen tahrip olmasını sağlayacak bir girişimdir.
İstanbul kenti, 2500 yıllık tarihi, doğal ve kültürel zenginliği ile gelecek kuşaklara bu özgünlüğü korunarak aktarılması gereken bir dünya kentidir. Ancak özellikle 1950’li yıllardan itibaren plansız kentleşme politikalarından nasibini alan kentimiz, yoğun nüfus artışı nedeni ile çarpık kentleşme sonucu en fazla tahrip olan kentlerimiz arasındadır. Yaklaşık 11 milyona yaklaşan nüfus, kentin tarihi, kültürel ve doğal yaşam kaynaklarını yok etmeye başlamıştır.
Doğal yaşam alanlarının her geçen gün yok olması karşısında, kent halkının da talepleri doğrultusunda, orman alanlarında ve sulak alanlarda değişik tarihlerde sit kararları alınarak, bu alanlar 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamına alınmaya çalışılmıştır.
Kent içinde barındırdığı bitki örtüsü ve bazı hayvan türleri açısından olağanüstü çeşitlilik Validebağ Korusu’na ayrı bir zenginlik katmakta, bu da kent içinde korunun önemini bir kat daha artırmaktadır.
Bu zenginliğine rağmen, Validebağ Korusu ve çevresinde korunması gereken yeşil alanlar bu tahribattan fazlası ile nasibini almıştır. Kamu kullanımında olan bu alan maalesef yine kamu eli ile bugüne kadar tahrip edilmiş ve bugün de tahrip edilmeye devam edilmektedir.
Sultan
Abdülaziz’in, 1853 yılında kız kardeşi Adile Sultan adına yaptırdığı ve
günümüzde Adile Sultan Kasrı olarak bilinen 1. sınıf eski eserin bulunduğu
koruya daha sonra Abdülaziz’in istirahat etmesi amacı ile bir av köşkü
yapılmıştır. 1928 yılından itibaren ise araziye verilen yeni fonksiyona uygun
ilaveler yapılmıştır. 1976 yılında
Çeşitli olumsuz müdahalelerin önlenmesi amacıyla semt sakinleri olarak, Validebağ Korusu’nun 2863 sayılı yasa kapsamında korunması için İstanbul III Numaralı Koruma Kurulu’na ve ilgili kurum ve kuruluşlara başvurulmuş, Koruma Kurulu nihai bir karara varıncaya kadar (21.4.1994 ve 3.2.1999 tarihli kararlar ile) bu alandaki her türlü uygulamanın durdurulması talimatını vermiş, 16.07.1999 gün ve 11088 sayılı kararı ile Validebağ Korusu’nu 1.derece doğal sit alanı ilan etmiştir.
İlgili yasaya göre bu alan ve yakın çevresi ile ilgili koruma amaçlı imar planı yapılması zorunlu hale gelmiştir.
İstanbul III. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarının Koruma Kurulu, 16.07.1999 günlü, 11088 sayılı kararı ile Validebağ Korusunun bulunduğu tüm parseli, 1. derece doğal sit olarak ilan ederken, bu alanda Yüksek Kurulun 14.07.1998 sayılı ilke kararında belirtilen 1.derece doğal sitte yapılabilecek uygulamaların dışında hiçbir uygulama yapılamayacağına, sit sınırları dışında, sit sınırına komşu park alanlarının da bu alana katılabilmesi için yerinde inceleme yapılmasına karar vermiştir.
Fakat bu karardan sonra dahi semt sakinlerinin tüm engelleme girişimlerine rağmen tahribat devam etmiş ve devam etmektedir. Doğal sit kararı alındığı günden bugüne yapılan ve kurul kararına aykırı müdahaleler şunlardır:
Validebağ Anadolu Meslek Lisesi ile Validebağ Fizik Tedavi Merkezi arasında kalan alanda arazi topografyası bitki örtüsü yok edilerek değiştirilmiştir.
Şevket Aktalay İzci Evi adı verilen bir bina yapılmıştır. Bu bina, tescilli eski eserin restorasyonu adı altında yapıldığı iddiası bulunmakla birlikte, restore edildiği iddia edilen yapı, küçük ahırdan ibaret olup, mevcut izci evi yapısı ile ilgisi olmadığı gibi, yok edilen yapının tescili de söz konusu değildir ve yukarıda anılan SİT kararında bu yapının adı geçmemektedir.
İzcilik faaliyetleriyle bağlantı kurulan bu yapı bir kafeterya/lokanta halinde işletilmektedir ve kullandığı açık alanı gün geçtikçe büyütmektedir.
Haydarpaşa Lisesi’nin kapısına kadar geniş bir araç yolu açılmıştır.
İzci Müzesi olarak adlandırılan Abdülaziz Av Köşkü’ne kadar asfalt yol çalışması Koruma Kurulu izni alınmadan yapılmıştır.
Adile Sultan Kasrı’na verilen lokanta fonksiyonu nedeni ile her geçen gün büyüyen bir otopark alanı, doğal yapı tahrip edilerek açılmıştır.
Haydarpaşa Lisesi’nin karşısındaki düzlük alan futbol sahasına dönüştürülmüş, SİT kararından sonra da büyük bir hafriyatla genişletilmiştir.
Yine kurul izni alınmadan yol çalışmaları yapılmıştır.
Devam etmekte olan hukuk dışı müdahaleler sonucunda, Afrika-Avrasya göçmen kuşların yolu üzerinde olması nedeniyle koruya inen göçmen kuşların sayısında ciddi bir azalma olmuştur.
Yukarıda belirtilen 2863 sayılı yasaya aykırı işler her geçen gün yeni tahribatlarla sürmektedir.
Bu tahribata geçen günlerde bir yenisi eklenmiştir. Sit kararının özüne aykırı olarak Koru içinde aydınlatma direkleri dikilmektedir. Aydınlatmanın yapılması durumunda koruda yaşayan kuşların ve konaklama amacı ile kullanan göçmen kuşların bölgeden uzaklaşmasına neden olunacaktır.
Ayrıca koruda elektrik hattından kaynaklanacak yangınlara da davetiye çıkarılması bilimsel olarak ve kanunen kabul edilmesi söz konusu olmayacak girişimlerdir.
2863 sayılı yasaya aykırı uygulamanın derhal durdurulmasını ve sorumlular hakkında hukuki girişimlerin başlatılması için bilgilerinize sunarım.
Saygılarımla,
Günhan DANIŞMAN
Yönetim Kurulu Sekreteri
Dağıtım:
-T.C. İçişleri Bakanlığı
-T.C. İstanbul Valilik Makamına
-Üsküdar Kaymakamlığına
-İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına
-İstanbul III. No.lu K ve TVKB Kurulu